یک کتاب برای فهمِ این روزهای ایران؛ «سقوط اصفهان به روایت کروسیسنکی» بازنویسیِ جواد طباطبایی

 

کروسینسکی سقوط سلطنت صفوی به دست محمود افغان را روایت می‌کند. مخاطب به یاری تحلیل‌های جواد طباطبایی شرح و درکی روشن از سقوط سلسلهٔ صفوی می‌یابد.

 خواندن سقوط اصفهان... به کار امروز می‌آید. به کار سیستمی پرمشغله که کمتر در احوال خود اندیشه می‌کند. کتابْ‌ -در صد صفحه- دربارهٔ وضعیتی است که در آن عنتران و «خواجه‌های حرم‌سرا» تصمیم‌سازی می‌کنند؛ کتاب توضیح می‌دهد سیستم چطور در دست آقازاده‌های بی‌خاصیت ستایشگر اختگی و حماقت می‌شود. کتاب نشان‌مان می‌دهد که هم‌دستی دین عجائز و سیاست قضاقدری چه فاجعه‌ای می‌تواند برای کشور به بار بیاورد. کتاب سقوط اصفهان... لحظه‌به‌لحظه از این فاجعه وقایع‌نگاری و روایت می‌کند چطور یک کشور فشل می‌شود. کتاب می‌گوید چگونه ممکن است مورخان و متفکران یک جامعه، غوطه‌ور در جهلی مضاعف، توان اندیشیدن به اوضاع زمانه خود را از دست بدهند.

بحرانی که اندیش‌مندان «پاپیولار» به بار می‌آورند در صفحه‌های پایانی این کتاب به روشنی توضیح داده می‌شود. در صفحه‌های پایانی می‌فهمیم چطور ممکن است یک راهب یسوعی از اروپا که با عینک شریعت به عالم نگاه می‌کند، درک صحیحی از اسباب و علل مادی انحطاط یک سلسله در ایران پیدا می‌کند. این درستْ زمانی است که اهل فکرِ همان کشور در آسمان کواکب منتظر سوسوزدن ستاره بخت حکومت هستند.   

با خواندن این کتاب درمی‌یابیم تنها با تکیه بر وقایع‌نویسی می‌توان تاریخی ایرانی نوشت. تنها با نگاه به رویدادهای تاریخی و فهم درست از نظام علّی-معلولی وقایع اجتماعی می‌توان شرایط مملکت و نظام حکومتی را تحلیل کرد.

آیا این تمام حرف است؟

نه؛ قرار است در این احوال کرونایی، دربارهٔ این کتاب حرف بزنیم تا اندکی چشم‌های‌مان برای فهم بیناتر شود.

ما در یک هم‌سخنی آنلاین دربارهٔ این کتاب سخن خواهیم گفت.

کسانی که مایلند در این هم‌سخنی حاضر باشند به این‌جانب سرراست پیام دهند.

زمان دقیق جلسه و پژوهشگران حاضر در آن اعلام خواهد شد. زمان تقریبی آن، دههٔ آخرِ اسفند خواهد بود.

 

به کی رأی بدهیم؟ شفاف‌ها

این متن برای کسانی است که تصمیم گرفته‌اند رأی بدهند. قبول دارم گزینه‌های‌مان زیاد نیست. قبول دارم انتخاب‌مان بین لیمو ترش و لیمو شیرین است، نه بین موز و توت‌فرنگی و شلغم و کدو و کیوی و لیمو ترش و لیمو شیرین و... موضوع فقط رد صلاحیت‌ها نیست؛ مملکت ما آدم‌ حسابی زیاد دارد که هنوز -به هر دلیلی- به صحنهٔ سیاسی قدم نگذاشته‌اند.

با این همه من رأی می‌دهم، چون اصل ایدهٔ انقلاب و امام را قبول دارم و معتقدم توی برزخیم ولی می‌توان هنوز راهی به سمت روشنایی باز کرد؛ اگر از طی مسیر سخت روشنایی کنار بکشیم، به تاریکی پرت می‌شویم...
حال آن‌هایی که می‌خواهند رأی بدهند ادامه را بخوانند:

جنس پارلمان با جنس شورای شهر یا ریاست جمهوری متفاوت است؛ نمایندهٔ مجلس باید متفکر و دردشناس باشد. ممکن است آدمی برای ریاست جمهوری مناسب باشد؛ اجرایی و عملیاتی و بولدوزر باشد؛ ولی این بولدوزر ممکن است ریشه‌های پارلمان را از جا دربیاورد. حتی همین پارلمانِ نیم‌بند و ضعیف. درست بشناسیم. قرار نیست نماینده مجلس فقط برای امروز ما کاری کند، باید عقل داشته باشد تا برای آینده‌مان هم درست تصمیم بگیرد. امروزِ ما نتیجه انتخاب پدرومادرهای ماست. سعی کنیم کسی را انتخاب کنیم که مطمئنیم عقل دارد؛‌ یعنی توان تشخیص خوب از بد را دارد. برخی فعالین توییتری خوبی‌اند؛ خوب؟ این دلیل می‌شود نماینده مجلس خوبی باشند؟ این کیف‌کش‌ها و لابی‌بازهایی که لیست می‌دهند، توانستند یک متن منقح بنویسند که چرا پیشنهادهای‌شان درست است؟ آیا تک‌به‌تک توضیح داده‌اند چرا این گزینه‌ها برای نمایندگی پارلمان مناسبند؟ هیچ کدام از لیست‌ها نگفته‌اند به چه دلیلی آدم‌های پیشنهادی‌شان برای این کار درست‌ هستند، عقل و فرقان و توان تشخیص دارند.
بنابراین در این مدت کوتاه راه انتخاب بسته است. فقط یک راه داریم:‌ تنها یک گزینه متعیّن روبه‌روی‌مان است. به کسانی رأی بدهیم که حاضرند تصمیم‌های‌شان را علنی کنند. به قول سردار جامعه را خانواده خودشان بدانند. فقط به این‌ها رأی بدهیم. مثلاً احمد توکلی همهٔ این‌ها را توی پویش شفافیت گنجانده است. توکلی آدم بدنامی نیست؛‌ پویش شفافیت و اندیشکده و تعهدنامه‌اش حسابی به نظر می‌رسد. اصراری به توکلی نیست؛ به کسی رأی بدهیم که متعهد شده است شفاف باشد.
https://www.parliament.uk/ سایت مجلس عوام بریتانیاست. همه چیز تویش شفاف است. روی هر طرحی کلیک کنید به شما خواهد گفت هر نماینده‌ای چه رأی داده است. بروید به سال‌های جنگ جهانی دوم. می‌توانید ببینید هفتاد-هشتاد سال پیش، هر نماینده‌ای به هر طرحی چطور رأی داده است. با این تصمیم‌ها مجلسْ مجلس می‌شود. شبیه این وب‌سایت برای باقی کشورهای فرنگی دیده می‌شود. حالا بروید سایت مجلس ما را ببینید... فعلاً بگذریم.
شفافیت را بگذارید وسط؛ شفاف‌ها متمدّن‌ هستند؛‌ این‌ها فعلاً شرط لازم را دارند؛ می‌شود به این‌ها رأی داد. تعدادشان زیاد نیست. مثلا توی تهران به سی تا هم نمی‌رسد. از بین این‌ها انتخاب کنید. 
با چشم باز رأی بدهیم.