بیانات
شاه؛ 3 بهمن 51:
«ما خودمان بهتر از هر کسی نواقص خودمان را می دانیم. عمده نقص ما این است که کادرهای فنی به اندازه کافی نداریم، مدارس حرفهای به اندازه کافی نداریم، و متأسفانه موقعی که مدرسه حرفهای درست میکنیم، بعد از چند سالی فوراً به تقاضای این و آن، یک مدرسه حرفی ای که باید دیپلمه حرفهای بدهد بیرون، فوراً یک برچسب دانشکدهای به سر خودش بزند. فوراً یک ورقه لیسانس، آقا بعد میرود پشت میز مینشیند. کارگر فرستادیم به آلمان فدرال برای یاد گرفتن حرفه. برگشته به ایران، البته چند نفر از آنها فوراً برگشتند سر کار اولیه شان. یک عدهای می گویند خیر، ما دیگر پشت ماشین نمیایستیم این عیب است. کارگرانی که، یا زنهای شما، یا خواهرهای شما در کارخانه مثل شما کار میکنند مگر اغلب و اکثریت دستجات مذهبی که در روزهای عزاداری در این شهر راه میافتد از شما تشکیل نمیشود؟ اسلام، همانطور که قبلاً هم گفتهام، اسلام روز اول است و این کاری که ما میکنیم و این مواد انقلاب ایران، تمام استوار بر همان اصول است. آن مذهب و اسلامی که پیغمبر آورد نه آن چیزی که به آن اضافه کردهاند و از آن برای خود و استفاده خود دکان ساختهاند.»
شاه؛ 3 بهمن 41
«برای اینکه هم اساس و روح تعلیمات عالیه اسلامی یعنی عدالت و انصاف و هم مترقی ترین اصول و آرزوهای اجتماعی متمدن امروزی در پیشنهادها و لوایحی که اساس این تحول بوده ملحوظ گردیدهاست. معهذا من به عنوان پادشاه شما و مسئول سرنوشت این کشور تذکر این حقیقت را لازم می دانم که من و شما در عین اینکه نائل به بزرگترین افتخارات فردی و ملی شدهایم نباید آنی مغرور شویم و چنین پنداریم که وظیفه و کار ما به پایان رسیدهاست، بلکه لازم است بیش از هر موقع دیگر با روحیهای نیرومند و عزمی استوار و با کوشش و تلاشی بیش از گذشته به کار خلاقه بپردازیم تا هر فردی از هر طبقه که شاید بتواند مطابق قوانین مصوبه در حدود کار و سرمایه خود و با انجام وظیفه خویش بیشتر و بهتر به ایران آینده خدمت کند و به همان نسبت نیز از مواهب و امکانات مملکت خود بهره مند گردد.»
شاه؛ 18 شهریور 57
«از کلیه مردم ایران نیز انتظار داریم که به پیروی از تعالیم عالیه اسلامی و به اتکای وظیفه ملی بیش از پیش در این راه که مستلزم سعادت و اعتلای نسلهای آینده این سرزمین است سهم خود را برعهده گیرند. در این مورد مجددا تذکر به این اصل را ضروری می دانیم که سوادآموزی نباید به آموزش ساده خواندن و نوشتن محدود گردد بلکه لازم است سواد پایه مرحله نخستین آموزش پویا و مداوم تلقی گردیده و امکانات لازم و کافی برای نوسوادان و کم سوادان کشور فراهم آید تا همه آنها بتوانند به آگاهیها و مهارتهای مورد نیاز خود و جامعه متحول ایران دست یابند و از این طریق امکان تعمیم عدالت اجتماعی رفاه اقتصادی و مشارکت سیاسی هر چه بیشتر فراهم آید.»
شاه؛17 خرداد 57
«شاهنشاه تاکید فرمودند عدم پیشرفت انقلاب اداری یا فسادهایی که هنوز در مملکت موجود است هر قدر درباره اش فکر بکنید یا رساله بدهید زیاد نخواهد بود.
شاهنشاه با اشاره به تورم فرمودند خوشبختانه اخبار دیروز درباره کاهش تورم خیلی دلگرم کننده بود اما به هر حال باید مراقب تورم باشیم زیرا تورم باعث فساد میشود.»
شاه؛ 14 آبان 57
«من اینجا از آیات عظام و علمای اعلام که رهبران روحانی و مذهبی جامعه و پاسداران اسلامی و بخصوص مذاهب شیعه هستند، تقاضا دارم تا با راهنمایی های خود و دعوت مردم به آرامش و نظم برای حفظ تنها کشور شیعه جهان بکوشند.»
شاه؛ بیتا
«اساس فئودالیته، اساس ارباب و رعیتی متاسفانه در تاریخ ایران سابقه
طولانی داشت، اصول اجتماعی ایران بر اساس فئودالیته، نفوذ سیاسی بر اساس
چند گروه معین و از همه بدتر دستپروردگان خارجی که بهر وسیلهای که بود
پشت سر آنها قدرتهایی ایجاد میشد که بتوانند به صاحب و ارباب خود خدمت
کنند یا به عنوان مالک بزرگ، یا رییس قبیله یا یک فلان الدوله یا دولهای
به دنبال اسمش میگذاشتند یا غیرهای و یا متولی مجلس و یا به اصلاح
سیاستمدار، و این نخها همه در پس پرده کشیده میشد خوب!!
زیر و رو کردن یک هم چنین وضعی بدون عکس العمل نمیتوانست بماند، دیدیم که
بزودی همان روسای قبایل همان کسانی که از خون مردم ارتزاق میکردند همان
عروسکهایی که به دست خارجی به جنبش میآمدند، با در واقع هم عقیدگی افرادی
که آلت اجنبی بودند و در هر حال کمک تودهایهای بی وطن سعی کردند که
اول قیام بکنند به جایی نرسیدند، در آن قیام در حدود هفتاد نفر ار سربازان
ارتش ایران جان خود را فدا کردند و در کوههای فارس به قتل و شهادت
رسیدند.»
شاه؛ 6 بهمن 43
«فساد فقط احیاناً نادرستی و دزدی و چه دله دزدی چه دزدی های بزرگ نیست، فساد در عقبماندگی اجتماعی است، فساد در روابط اجتماعی است، فساد در اختلافات فاحش طبقاتی است، فکر کردم، مطالعه کردم و راهی ندیدم غیر از اینکه همتی بشود و تمام اقداماتی که لازم است انجام گیرد تا جامعه ایرانی را از هر نوع قید و بند و زنجیری خلاص بکند و اجتماعی ایران را با پیشرفتهترین اجتماعات دنیا هماهنگ سازد. فکر کردم که اکثریت مملکت کیست؟ ۷۵ درصد افراد کشور رعایای بینوای آن روز بودند، مابقی اکثریت کارگران زحمتکش و شریف ایران بودند، مابقی اکثریت کارمندان زحمتکش دولت بودند مابقی اکثریت تمام مردمی بودند که میل داشتند وضع مملکت شان اصلاح بشود. نصف جمعیت مملکت زنهای ایران بودند، در آنوقت به نظر رسید که اقدامات ما از لحاظ قاطعیت باید مطابق عظیم ترین انقلابات تاریخ جهان باشد. موقعیت ما به ما اجازه چنین انقلابی را می داد. از یک طرف موقعیت من به عنوان پادشاهی که مردم ایران می شناختند و با او آشنا بودند و به او اعتماد داشتند و از طرف دیگر شناسائی ملت از طرف من که ملت از این بهتر و پاکتر و صاف تر و صمیمی تر و وطن پرست تر پیدا نمی شود، به من اجازه داد که این برنامه انقلابی همه جانبه را به تصویب مستقیم ملت بگذارم.»
شاه؛ 8 بهمن 41
«ما در این منطقه از دنیا به خواست خداوند و با همت شما چنان مملکتی خواهیم ساخت که از هر جهت با پیشرفتهترین ممالک جهان برابری کند. مملکتی خواهیم ساخت که کشور آزادگان و سرزمین آزاد مردان و آزاد زنان باشد و در آن نبوغ ایرانی بتواند در محیطی بارور و منزه و دور از فساد قدرت و خلاقیت جاودانی خویش را که راز بقای این ملک و ملت است بهتر و بیشتر از هر وقت دیگر جلوه گر سازد.»
شاه؛ 14 مهر 57
«خوشبختانه قانون اساسی ایران که مورد احترام همگان است حقوق کلیه طبقات و افراد ملت را اعم از مقام سلطنت و قوای مجریه و مقننه و قضائیه و به خصوص قاطبه مردم کشور به روشنی مشخص کرده است در عین حال همین دموکراسی مسئولیتهای فردی و اجتماعی خاصی را به عهده هر یک از افراد ملت گذاشته است که از مهمترین آنها احترام به حقوق دیگران و رعایت صادقانه کلیه موازین و مقررات قانونی است ضمناً این واقعیت میباید درک شود که هر فرد باید از لحاظ سیاسی سلیقه و نظر خود را به خوبی تشخیص دهد و بدان مؤمن باشد و از آن با جدیت دفاع کند البته به عنوان رئیس مملکت و در عین حال یک فرد ایرانی، ما تحقق تمام این اصول را صرفاً و مطلقاً منوط به استقلال و حاکمیت کشور میدانیم زیرا فقط در چنین صورتی است که تحقق آمال ملی و انجام خواستههای دیگر اجتماعی امکانپذیر است بدین جهت تذکر این نکته را براساس مسئولیتی که در برابر ملت خود و در برابر تاریخ ایران به عهده داریم ضروری میشماریم که در شرایط حساس امروزی جهان بیش از هر زمان دیگر وحدت و یکپارچگی ملی در راه حفظ و دفاع از استقلال و آزادی و حاکمیت کشور ضروری است داشتن اختلاف نظر و اختلاف عقیده درباره مسائل مختلف مملکت نه تنها حق مشروع و قانونی هر فرد ایرانی بلکه مورد تأیید و حمایت کامل است. ولی این حق قانونی نباید از راه قانونشکنی و ویرانگری و از میان بردن نظام و امنیت عمومی اعمال شود، زیرا چنین وضعی شیرازه اجتماع جامعه را از هم خواهد گسست و مالا به سلب استقلال ملی منجر خواهد شد و این واقعیتی است که نه تنها در مورد کشور ما بلکه در مورد کلیه کشورهای جهان با هر نوع حکومتی صادق است در هر جامعه رشد کردهای این حقیقتی روشن است که بین آْزادی و هرج و مرج فاصلهای وجود دارد، و اگر اولی سعادت و پیشرفت اجتماعی را تأمین میکند، دومی جامعه را به سوی از دست دادن همه آزادیها میکشاند.
در اجتماع پیشرو کنونی ما، توجه بدین واقعیت نیز ضرورت دارد که نباید دستاوردهای تلاش و کوشش بیوقفه ملت ایران که با استفاده از درآمد منابع خداداد کشور ما در راه ایجاد زیربنای صنعتی و اقتصادی استوار ایران مترقی و پیشرو فردا به دست آمده است بر اثر تفرقه و خصومت از میان برود، زیرا این سرمایه تنها مال نسل امروز نیست، بلکه متعلق به تمام نسلهای آینده کشور است.
امیدواریم اقدامات وسیعی که اکنون در توسعه و تقویت روزافزون آزادی و دموکراسی در کشور ما صورت میگیرد، همراه با قاطعیت قوه قضائیه در مبارزه با فساد و تعقیب و مجازات کلیه خطاکاران و نظارت بر اجرای کامل قوانین، روز به روز بنیاد اخلاقی و معنوی جامعه ایرانی را استوارتر سازد. بدیهی است در راه این تحکیم مبانی معنویت، پیروی از شعائر و اصول عالیه اسلامی همواره بزرگترین راهنما و الهامدهنده همه ما خواهد بود.
براساس خطمشی و هدفهای کلی کشور، خطوط اصلی سیاستهایی که در سال آینده قانونگذاری اعمال خواهد شد روشن و مشخص است.
شاه؛ 13 مهر 53
«برای جلوگیری از تورم داخلی، اقدامها وسیعی از طرف دولت بعمل آمدهاست که در این مورد آنچه مستقیماً مربوط به خود دولت میشود تخصیص کمک از بودجه مملکتی برای پایین نگاهداشتن قیمتهای موارد ضروری، و همچنین وسائل حمل و نقل و تأمین تحصیلات رایگان و خدمات مختلف رفاهی و کم کردن مالیات از حقوقهای پائین تر در مقابل افزایش مالیات بر حقوقهای بالاتر، و نیز افزایش حقوقهای پایین است، که در این مورد تا آخر برنامه پنجم انشاءالله در حداقل، یک زندگانی کاملاً آبرومندانه برای این دسته از افراد تأمین خواهد شد و در حد متوسط، ارقام مربوطه ارقام بسیار جالب توجهی خواهد بود.
در این زمینه خدمات رفاهی، لازم است تذکر داده شود که رقم زیانی که
به دولت به منظور جلوگیری از افزایش بهای مواد اساسی از قبیل گندم و سایر
غلات، قند و شکر، گوشت، برنج، روغن نباتی، سیمان، کود شیمیائی و مواد دیگر،
و نیز برای حفظ نرخ اتوبوس و کمک به شرکتهای آب و برق تحمل میکند در سال
۱۳۵۳ به تنهائی به ۹۵/۵۹۷ میلیون ریال بالغ میشود که این رقم شامل
اعتبارات جاری و اعتبارات سرمایهگذاری ثابت است. رقم زیان دولت از این
بابت در مدت باقیمانده برنامه پنجم ۲۲۰ میلیارد برآورد میشود.»
شاه؛ 14 مهر 52
«بطوریکه گفته شد، تورمی که از خارج به ما تحمیل شده زائیده یک نظام
ناسالم پولی بینالمللی است که متأسفانه هنوز هم تکلیف آن بههیچوجه روشن
نیست و ادامه این وضع خطراتی انکارناپذیر برای نظام زندگی جامعه بشری و صلح
و آرامش جهانی در دنیا دارد. به موازی این وضع نامطلوب، عامل بزرگ دیگری
نیز جامعه بشری را تهدید میکند که عبارت از کمبود مواد غذائی و خطر گرسنگی
است. با کمال تأسف ما شاهد آنیم که اشتغال دائمی به مسائل روزمره و
احیاناً عدم دوراندیشی، فرصت کافی برای یک همکاری وسیع و همه جانبه
بینالمللی در مبارزه با این مشکل حیاتی، که مانند مشکل بیسوادی با زندگی و
آینده سراسر جامعه بشری ارتباط دارد باقی نگذاشتهاست.»
شاه؛ 14 مهر 51
«سیاست ما در برنامه پنج ساله پنجم که از سال آینده آغاز خواهد شد، بخصوص
متکی بر دو اصل رونق کشاورزی و توسعة امور رفاه اجتماعی است، بطوری که با
اجرای این برنامه سطوح زندگی عمومی مخصوصاً طبقاتی که از درآمد و رفاه
کمتری برخوردارند بالا برود، و در عین حال هر ایرانی عمیقاً احساس کند که
به سهم خود در بالا بردن جامعة خویش و در امور مملکت شرکت و مسئولیت دارد.
از نظر سیاست خارجی، وضع ما مانند سالهای گذشته بسیار رضایتبخش بوده و
کشور ما در این مدت پیوسته از حیثیت و احترام فوقالعادهای در صحنة
بینالمللی برخوردار بودهاست، بطوری که اکنون سیاست مستقل ملی ایران به
حداکثر درخشندگی و ثمربخشی خویش رسیدهاست. همچنانکه قبلاً نیز به کَرّات
اعلام داشتهایم، اساس سیاست بینالمللی ما وفاداری به اصول منشور سازمان
ملل متحد، رعایت احترام متقابل بر اساس حق حاکمیت ملی همه کشورها، و
طرفداری از اصل صلح و همزیستی و همکاری بینالمللی است. در عین حال ضروری
میدانیم که با هر کشوری رفتار متقابل داشته باشیم.»
شاه؛ 9 شهریور 50
«در چهار سال گذشته، رشد اقتصادی کشور ما که در سال ۱۳۴۶، رقم ۱۱/۵ درصد یعنی یکی از بالاترین نسبتهای رشد اقتصادی در جهان رسیده بود، همچنان ادامه یافت. بطوریکه از سال ۱۳۴۷ تا کنون، بر اثر سرمایهگذاریهای عظیم دولتی و فعالیتهای بخش خصوصی، رشد اقتصادی ما با قیمتهای ثابت بطور متوسط ده درصد بودهاست و شاید تذکر این نکته بیمورد نباشد که با آنکه امسال از نظر خشکسالی برای کشور ما و ممالک همسایه شمالی و شرقی ما سال بسیار بدی بوده، معهذا رشد اقتصادی ما از هر سال بالاتر بودهاست.»
شاه؛ 14 مهر 49
«در مورد بحرانی که امروزه گریبانگیر دنیای اسلام شدهاست، دعای قلبی ما
این است که مسلمانان روز بروز بهم نزدیکتر شوند و با هم همکاری بیشتری
بکنند. بر همین اساس بود که ما به کنفرانس رباط رفتیم و صمیمانه دعا
میکنیم که اگر هم نفاق و اختلافی بین مسلمین هست برطرف شود و بدل به
برابری و همکاری گردد. خوشبختانه روابط خود ما با تمام همسایگان روابط حسن
همجواری و دوستی و در مورد بعضی از آنها بالاتر از آن رابطه همکیشی و
برادری است.
منتها با کمال تأسف شاهد آن هستیم که یکی از همسایگان ما خود را در این
موقع که در دنیا استعمار یا از بین رفته و یا در حال از بین رفتن است، وارث
استعمار میداند و میخواهد به ما قراردادی را تحمیل کند که در اوج اقتدار
استعماری در سال۱۹۳۷ بر ایران تحمیل شده بود، و بدیهی است که این امر محمل
و غیر ممکن است. باز هم بعضی از مسئولین امور همین همسایه، اظهار عقیده
میکنند که کشور ایران در حدود یکهزار و سیصد کیلومتر مرز خاکی و دریایی در
خلیج فارس دارد اصلاً در منطقه خلیج که به روی آن اسم دیگری میگذارند
اجنبی است، در حالیکه خود آن کشور فقط ۳۰ کیلومتر مرز با خلیج دارد. با
وجود همی رویههایی که درک آن برای ما مشکل است ما باز هم حاضریم بطور
مسالمت آمیز و بر اساس حقوق جاری و متداول بینالمللی اختلاف خودمان را حل
بکنیم، منتها اگر بعضیها خیال کنند که چون انگلستان باید قاعدتاً در سال
۱۹۷۱ قوای خود را از خلیج فارس خارج کند، آنها بخواهند جای آن را پُر
کنند، این مطلبی غیر عملی و به هر صورت برای ایران غیر قابل تحمل است.»
شاه؛ 14 مهر 56
«دومین اصلی که باید به اصول انقلاب ما افزوده شود نوسازی کشور در تمام مظاهر زندگی آنچه در شهرها و چه در روستاها است. کمال مطلوب ما در این مورد این است که زندگانی جدیدی برای عموم خانوادههای ایرانی ایجاد و تأمین شود که از هر حیث با شئـون اجتماعی ملت ایران، با آن روح و مفهوم عالی که ما برای حیثیت و شایستگی ایرانی قائل هستیم و با امکانات و ثروت خداداده این مملکت و نیروی کامل کار افراد آن تناسب داشته باشد برای نیل بدین هدف میباید تمام نیروها و امکانات مادی و معنوی اجتماع ما با همان روح تحرک و جهش انقلابی که لازمه تحقق چنین هدفی است بکار افتاد و هیچ قسمت از استعدادها در این مورد بی حاصل نماید.
از خداوند متعال مسئلت داریم که کشور و ملت کهنسال ما را مانند همیشه در پناه لطف و عنایت کامله خویش از هر گزند و آسیبی در امان بدارد و به همه ما امکان آن بدهد که با کار و کوشش برا اساس انقلابی که منطبق با عالی ترین سنن و موازین معنوی اسلامی در کشور ما صورت گرفتهاست جامعهای از هر جهت آزاد و آباد و سعادتمند بوجود آوریم و در این راه توفیق همگی شما نمایندگان ملت را در این دوره تقنینیه در انجام وظیفه خطیری که در برابر ملت ایران به عهده دارید خواستاریم.»
شاه؛ 14 مهر 42
«باوجودی که برنامه پنجساله رشد اقتصادی سالانهای را بمیزان شش درصد
برای ایران پیشبینی کردهاست ولی ما نمیتوانیم باین مقدار قانع شویم و
برای پیشرفت بیشتری در کار اعتبارات برنامه پنجساله را اضافه خواهیم کرد.
در امر اصلاحات ارضی باید بگوئیم که ما کماکان توجه بینهایتی در اینباره
داریم و مطمئن هستیم که پس از انجام موفقیتآمیز و سریع مرحله اول این
اصلاحات و دومین مرحله آن نیز با همان خوبی و با همان قاطعیت بانجام خواهد
رسید و در این مورد در امر شرکتهای تعاونی بذل توجه مخصوصی خواهدشد اصولا
شرکتهای تعاونی چنانکه لازم و شایستهاست باید طوری تقویت گردند که خود
آنها حتی قادر بایجاد صنایع کشاورزی باشند باید متوجه بود که منظور ما از
اصلاحات ارضی گذشته از رفع بیعدالتی اجتماعی و از میان بردن روابط استثماری
فراهمآوردن زمینه تولید بیشتر محصولات کشاورزی و بالابردن درآمد سرانه
افراد ایرانی بود و طبعا وقتی که تولید زیادتر شود و مصرف نیز بیشتر گردد
این تولیدات کشاورزی میباید بوسیله صنایع مصرفکننده تولیدات کشاورزی
کاملا بهرهبرداری شود.»
شاه؛ 11 تیر 33
«اما مبارزه با فساد که من از دوازده سال پیش مکرراً این حرف را زده و از
دولتها خواستهام، تنها راه ایجاد عدالت اجتماعی در مملکت است و بنظر من
خیلی دیر شده و همه وظیفه دارند در این جهاد کوشش کنند و مقصودم از فساد
تنها دزدی نیست بلکه فساد اخلاقی هم هست، زیرا اشخاصی که وظایف خود را در
پُستهای خود انجام ندهند آنها هم فاسد هستند. من اگر در این راه هم تنها
بمانم یک تنه مبارزه خواهم کرد ولی یقین دارم که ملت ایران در این مبارزه
دنبال من خواهند بود. حال که کار نفت ممکن است حل شود باید من به آقایان
بگویم که نهایت سختگیری را من در این مورد کردهام که حیثیت ملی ایران و
مبارزه مردم کاملاً مراعات شود. امیدوارم پس از حل مسأله نفت عموم آقایان و
مردم با اتحاد کامل دست به دست هم بدهند و در راه مبارزه با خائنین و فساد
جهاد نمایند.»
شاه؛ 7 اردیبهشت 31
«تشدید مبانی مذهبی و ترویج شعائر اسلامی که بهترین سرمشق عملی زندگی
اجتماعی ما است در ایجاد نظم و آرامش و امنیت قضایی و حفظ وحدت قومی و جلب
اعتماد یکی از مهمترین عوامل است یقین است آقایان نمایندگان باین اصل کلی
متوجه بوده و در این ران از هیچ اقدامی فروگذار نخواهند نمود.»
شاه؛ 4 مهر 30
«با استظهار به یاری خداوند متعال دومین دوره اجلاسیه مجلس سنا را افتتاح می
نمائیم. جای بسی خوشوقتی است که در نتیجه هم آهنگی بین مجلسین و دولت و به
مقتضای تمایلات عمومی گامهای بلندی در راه استیفای منافع ایران برداشته
شد و ملی شدن نفت در سراسر کشور به صورت قانونی در آمد امیدواریم که
انشاءالله مساعی دولت و ملت به نتیجه مطلوب برسد و وسائل آسایش عموم فراهم
گردد. برای اینکه هم آهنگی صورت دائمی پیدا کند لازم است که از تبلیغات
گمراهکنندهای که هدف آن تضعیف اساس ملیت است جلوگیری شود و در سایه وحدت و
اتفاق سُنّتهای ملی کماکان محفوظ ماند. روش دولت ما در سیاست داخلی بسط
عدالت اجتماعی، اصلاح دادگستری، توازن بودجه تعدیل ثروت و استفاده از منابع
طبیعی، تشویق جوانان صالح و میهن پرست و بالاخره تهیه وسائل رفاه برای
عموم طبقات مخصوصاً کشاورز و کارگران.
»
پسنوشت:
تا انتهای هفتهی بعد.