موسیقی و خدا

یالطیف ارحم عبدک الضعیف .

۱. همیشه برای من این سوال بود که موسیقی و عرفان در برخورد با یکدیگر چه واکنشی دارند. برای مقرر شدن ارتباط بین دو پدیده، لازم است هر دو را دقیق بشناسیم. یعنی بدانیم عرفان چیست و موسیقی چیست.

۲. من فکر می کنم دلیل خاصی ندارد که بگوییم موسیقی هم نوعی عرفان است یا حتماً هست که اگر موسیقی عرفان هم نباشد باز هم قابل احترام می تواند باشد. اساساً موضوع عرفان و موسیقی متفاوت است. درست است که موسیقی موجب تمدد اعصاب، آرامش روح و روان می شود ولی لزوماً این به معنای رسیدن به خدا و تقرب به ذات باری نیست. چون در کنار تقرب به خدا و طریقیت، شریعت هم موضوعیت دارد. 

۳. قول بسیار زیبایی از حضرت آیت الله بهجت وجود دارد که هر کس راه رسیدن به خدا و مراتب عالیه عرفانی را از ایشان می پرسد، جواب می شنود"بروید گناه نکنید."  این نقل قول از این عارف بزرگ معاصر نشان می دهد که عرفان اسلامی مقوله ای جدا از عرفان های نو ظهور است که چندان به عمل تکیه ندارند. آقای بهجت راه تقرب را نه ریاضت ها آنچنانی و نه تمرکز و چند ساعت در روز ذکر گفتن و نه حرکت های صوفیانه می داند. همان که فرمود "بروید گناه نکنید."

۴. با توجه به نوع ساختار و اهداف و وسایل عرفان اسلامی، موسیقی را امری عرفانی نامیدن امری قابل هضم برای من نیست. یا اینکه بگوییم "موسیقی باعث می شود به خدا برسیم." بله، قبول دارم نوعی از موسیقی هست با توجه به حالات درونی فرد متعالی است و بسیار موثر است ولی اینکه دقیقاً موسیقی به طور متقن چنین نتیجه ای را به ذهن متبادر سازد، امری مشکوک است. نمی خواهم باب طبع شما مطلبی را بنویسم ولی واقعاً مشکوکم که موسیقی انسان را به خدا برساند و البته هنوز این را رد نمی کنم.

۵. باز هم عارضم که برای حلال بودن و مفید بودن موسیقی نیازی به این نداریم که بگوییم موسیقی امری عرفانی است و با موسیقی می شود به درجات عالیه عرفانی رسید. فکر می کنم چیزهای خوب زیادی هست که خیلی خوب است، اسلام هم با آن موافق است ولی دلیل بر آن نیست که دیگر هرچه هست و نیست آن باشد.

---------------------------------

پا نوشت: فکر می کنم به سوالاتی که قرار بود جواب دهم جواب دادم. وارد شدن بیش از این به بحث موسیقی را جایز نمی دانم. احساس می کنم همین که وارد انواع موسیقی نشوم بهتر است. در نظر داشتم کمی در مورد موسیقی سنتی و پاپ و گروه های زیر زمینی راک در ایران سخن بگویم ولی جلوی خودم را گرفتم. چون زیاد اهل موسیقی نیستم و دوست ندارم زیاد هم باشم. زیاد موسیقی گوش دادن مثل افراط در هر کار دیگری امری ممدوح نیست. از یک روان شناس بپرسید تأثیر زیاد موسیقی گوش دادن بر روان چیست، برایتان توضیح می دهد.

به هر تقدیر فعلاً بحث موسیقی را رها می کنم ولی شاید دوباره در این بخش مطالبی هم نوشتم که قطعاً خواهم نوشت.

مبحث بعدی من در مورد علم خواهد بود و نوشته های دکتر منصوری من را بر آن داشت کمی در این باره سخن بگویم.